تکامل ژنتیکی خاک های جنگلی ارسباران در امتداد یک نیمرخ ارتفاعی زیر حوضه کلیبرچای سفلی

خاک محیطی پویا است لذا بسیاری از تصمیم­گیری­های محیطی مرتبط با خاک تحت تأثیر تکامل آن قرار می­گیرد. با توجه به ضرورت بررسی تشکیل و تکامل خاک، مطالعه حاضر در امتداد یک نیمرخ ارتفاعی از زیرحوضه کلیبرچای سفلی در جنگل­های ارسباران در قالب بررسی­های مرفولوژیکی، میکرومرفولوژیکی، تجزیه­های فیزیکی و شیمیایی، رده­بندی خاک و محاسبه شاخص تکامل خاک هاردن بر روی 8 خاکرخ شاهد انجام شد. نتایج بیان­گر حضور چهار رده خاک انتی­سول، اینسپتی­سول، مالی­سول و آلفی­سول در نتیجه روی­دادن فرآیندهای خاک­ساختی هوادیدگی، تجمع بقایا و هوموسی شدن، آب­شویی و تجمع آهک و رس در نیمرخ ارتفاعی مطالعه شده می­باشد که در دو طبقه ارتفاعی با خانواده­های مختلف تکرار شده­اند. مشاهده افزایش هوادیدگی، توسعه عمقی، ریز شدن بافت، تغییر در شدت و تنوع نمودهای خاک­ساختی هم­چون پوشش­های رسی، نمودهای کربناتی، بقایای آلی، فضولات جانوری و ویژگی­های میکرومرفولوژیک منتج از آن­ها با کاهش ارتفاع و نیز محاسبه شاخص هاردن بیان­گر متکامل­تر بودن خاک­های انتی­سول، اینسپتی­سول، مالی­سول در ارتفاعات پایین نسبت به خاک هم­رده خود در ارتفاعات بالا است، اما وضعیت معکوس تکامل آلفی­سول­ها در نتیجه نقش پوشش گیاهی در تثبیت، توسعه و تکامل این خاک­ها تحت نامساعدترین شرایط توپوگرافیکی منطقه در ارتفاعات بالا می­باشد. بنابراین به­نظر می­رسد که در مقیاس مورد مطالعه ارتفاع فاکتور اصلی تشکیل خاک­ها نبوده، اما می­توان آن را به­عنوان اصلی­ترین فاکتور مؤثر بر میزان تکامل خاک­ها شناخت. در کنار یافته­های اصلی، نتایج نشان داد که تمایز یافتگی افق­های مختلف مفهومی متفاوت از تکامل خاک را ارائه می­دهد.